Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, mưa lớn và ngập lụt đã trở thành nguyên nhân chính gây gián đoạn học tập tại nhiều địa phương ở Việt Nam. Năm 2025, các trường học tại nhiều tỉnh, thành phố đã chủ động cho học sinh nghỉ học hoặc chuyển sang học trực tuyến để đảm bảo an toàn trước tình hình thời tiết cực đoan. Bài viết này tổng hợp thông tin về các địa phương và trường học áp dụng biện pháp nghỉ học do mưa lớn, đồng thời đề xuất giải pháp giáo dục sáng tạo và bền vững để ứng phó với thiên tai, liên hệ với các hoạt động của Đại học Duy Tân (DTU), Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Đà Nẵng (DNUFL), và Viện Nghiên cứu và Đào tạo Việt – Anh (VNUK) tại Đà Nẵng và huyện Hòa Vang.

1. Tình Hình Nghỉ Học Do Mưa Lớn Tại Các Địa Phương

Tổng Quan

Theo báo cáo của UNICEF, trong năm 2024, ít nhất 242 triệu học sinh tại 85 quốc gia, bao gồm Việt Nam, đã bị gián đoạn học tập do các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, bão, và sóng nhiệt. Riêng tại Việt Nam, 2.210 trường học bị ảnh hưởng bởi bão Yagi, với 8 trường bị phá hủy hoàn toàn và 1.866 trường bị hư hại một phần. Năm 2025, tình trạng mưa lớn tiếp tục gây ngập lụt, buộc nhiều địa phương phải cho học sinh nghỉ học hoặc chuyển sang học trực tuyến để đảm bảo an toàn.

Các Địa Phương Và Trường Học Nghỉ Học

Dựa trên các nguồn thông tin cập nhật, dưới đây là tình hình nghỉ học do mưa lớn tại một số địa phương trong năm 2024 và dự báo xu hướng năm 2025:

• Đà Nẵng:
  • Ngày 18-19/9/2024: Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Đà Nẵng yêu cầu tất cả trẻ mầm non, học sinh, và học viên trên toàn thành phố nghỉ học do áp thấp nhiệt đới có khả năng mạnh lên thành bão, gây mưa lớn. Các trường đại học tư thục tự quyết định lịch học của sinh viên dựa trên tình hình thực tế.
  • Huyện Hòa Vang (2022): Ngày 10/10/2022, 29 trường học (10/19 trường mầm non, 14/19 trường tiểu học, 5/11 trường THCS) tại Hòa Vang cho học sinh nghỉ học do ngập nước ở sân trường và lớp học.
  • Xu hướng 2025: Với dự báo mưa lớn kéo dài, các trường tại Hòa Vang, như THCS Nguyễn Tri Phương, có thể tiếp tục nghỉ học hoặc chuyển sang học trực tuyến, đặc biệt tại các khu vực trũng thấp như Hòa Bắc.
• Hà Nội:
  • Ngày 10-11/9/2024: 126 trường học (tăng từ 117 trường vào ngày 10/9) tạm dừng học trực tiếp do mưa lớn và ngập lụt, chủ yếu tại các huyện Thanh Trì (43 trường), Thường Tín (24 trường), Chương Mỹ (23 trường), Ba Vì (5 trường), Mỹ Đức (4 trường), và Thanh Oai (3 trường). Một số trường, như THCS Thanh Liệt và THPT chuyên Hà Nội – Amsterdam, chuyển sang học trực tuyến hoặc cho nghỉ học buổi chiều.
  • Xu hướng 2025: Với tình trạng ngập úng thường xuyên tại các quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, và khu vực ven sông Hồng, Hà Nội có thể tiếp tục áp dụng học trực tuyến linh hoạt, đặc biệt tại các trường ở phường Phúc Xá và xã đảo Minh Châu (huyện Ba Vì).
• Nghệ An:
  • Ngày 13/11/2023: Các trường như THPT Hà Huy Tập, Tiểu học Hưng Bình, THCS Bến Thủy, và Tiểu học Quang Trung tại TP. Vinh cho học sinh nghỉ học do mưa lớn gây ngập sân trường và các tuyến đường.
  • Ngày 27/9/2024: Các xã Quang Phong, Cắm Muộn, Châu Kim, Nậm Giải, và Hạnh Dịch cho học sinh nghỉ học do mưa lớn gây chia cắt giao thông.
  • Xu hướng 2025: Nghệ An, đặc biệt là các khu vực trũng thấp, có thể tiếp tục đối mặt với nguy cơ nghỉ học cục bộ, với kế hoạch dạy bù được triển khai.
• Hà Tĩnh:
  • Ngày 13/11/2023: 31 cơ sở giáo dục (12 trường mầm non, 12 trường tiểu học, 7 trường THCS) tại huyện Lộc Hà cho hơn 18.000 học sinh nghỉ học do ngập úng cục bộ.
  • Ngày 18/10/2021: 76 trường với 38.645 học sinh tại các huyện Kỳ Anh, Cẩm Xuyên, Thạch Hà, và TP. Hà Tĩnh nghỉ học do mưa lũ, với 14 trường THPT chuyển sang học trực tuyến.
  • Xu hướng 2025: Các huyện chịu ảnh hưởng nặng từ xả lũ và mưa lớn, như Cẩm Xuyên và Thạch Hà, có thể tiếp tục áp dụng nghỉ học hoặc học trực tuyến.
• Quảng Nam:
  • Ngày 15/10/2023: TP. Tam Kỳ cho hơn 24.600 học sinh từ mầm non đến THCS nghỉ học do mưa lớn gây ngập lụt, đặc biệt trên đường Phan Châu Trinh.
  • Xu hướng 2025: Với lượng mưa phổ biến 400-600 mm trong mùa mưa, Quảng Nam có thể tiếp tục cho học sinh nghỉ học tại các khu vực ngập lụt như Tam Kỳ.
• Khánh Hòa:
  • Ngày 15/11/2023: TP. Cam Ranh cho học sinh trên toàn thành phố nghỉ học do mưa lớn gây ngập cục bộ tại các khu dân cư trũng thấp dọc Quốc lộ 1A, với mức ngập khoảng 0,5m.
  • Xu hướng 2025: Các khu vực gần Quốc lộ 1A, như phường Cam Nghĩa, có thể tiếp tục bị ảnh hưởng, dẫn đến nghỉ học.
• Phú Yên:
  • Ngày 10/10/2022: 1.300 học sinh tại 3 trường (Mầm non Hòa Kiến, THCS Trần Phú, Tiểu học Nguyễn Viết Xuân) ở TP. Tuy Hòa nghỉ học do mưa lũ gây ngập các tuyến đường gần trường.
  • Xu hướng 2025: Các khu vực trũng thấp tại Tuy Hòa có thể tiếp tục đối mặt với nguy cơ ngập lụt, ảnh hưởng đến lịch học.

Quy Định Và Thông Báo Nghỉ Học

Theo Quyết định 2045/QĐ-BGDĐT năm 2024, việc cho học sinh nghỉ học trong trường hợp thời tiết khắc nghiệt, như mưa lớn hoặc thiên tai, thuộc thẩm quyền của Giám đốc Sở GD&ĐT hoặc Chủ tịch UBND tỉnh/thành phố. Thông báo nghỉ học được truyền tải qua:

• Cổng thông tin điện tử (ví dụ: danang.gov.vn, sgddt.danang.gov.vn).
• Thông báo từ nhà trường, giáo viên, hoặc phụ huynh.
• Mạng xã hội, loa phát thanh xã/phường, hoặc hệ thống tin nhắn.

Các trường học, đặc biệt tại các khu vực trũng thấp hoặc vùng đảo, được yêu cầu linh hoạt chuyển sang học trực tuyến hoặc dạy bù để đảm bảo kế hoạch năm học 2024-2025.

2. Giải Pháp Giáo dục Sáng Tạo Và Bền Vững Ứng Phó Mưa Lớn

Để giảm thiểu tác động của mưa lớn và ngập lụt đến giáo dục, các giải pháp sáng tạo và bền vững cần được triển khai, tận dụng công nghệ số và các sáng kiến từ các trường đại học như DTU, DNUFL, và VNUK. Dưới đây là các giải pháp cụ thể:

Giải Pháp Sáng Tạo

• Học trực tuyến và nền tảng số:
  • Sử dụng Google Classroom, Zoom, và Microsoft Teams để tổ chức lớp học trực tuyến, như mô hình của ĐH Bách khoa Hà Nội (học trực tuyến từ 11-14/9/2024) và THCS Phúc Xá (Hà Nội).
  • DTU đã triển khai hệ thống học trực tuyến tích hợp AI, cá nhân hóa lộ trình học tập, giúp sinh viên tiếp tục học trong mùa mưa lũ. Ví dụ, sinh viên ngành Công nghệ Thông tin sử dụng nền tảng này để hoàn thành dự án “Hệ thống quản lý giao thông đô thị bằng AI”.
  • DNUFL áp dụng Kahoot và Google Classroom trong các lớp tiếng Trung trực tuyến, đảm bảo 90% học sinh tại Hòa Vang tham gia học trong thời tiết xấu.
• Học qua dự án (PBL):
  • Khuyến khích học sinh tham gia các dự án thực tế, như thiết kế hệ thống thoát nước trường học hoặc mô hình nhà chống lũ. VNUK triển khai dự án “Ứng dụng IoT trong quản lý lũ lụt”, đạt Giải Nhì Hackathon Công nghệ 2024.
  • Tại Hòa Vang, DTU hỗ trợ học sinh THCS Nguyễn Tri Phương thiết kế mô hình tưới cây tự động, áp dụng trong các lớp STEM miễn phí, duy trì học tập trong mùa mưa.
• Thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR):
  • Sử dụng VR để mô phỏng lớp học hoặc phòng thí nghiệm, giúp học sinh học từ xa. DTU áp dụng VR trong đào tạo y khoa, cho phép sinh viên thực hành phẫu thuật mô phỏng ngay cả khi trường ngập lụt.
  • VNUK thử nghiệm AR trong các lớp học về công nghệ xanh, giúp học sinh hiểu về hệ thống thoát nước bền vững.

Giải Pháp Bền Vững

• Xây dựng cơ sở vật chất chống lũ:
  • Thiết kế trường học với mái xanh, hệ thống thoát nước thông minh, và nền móng nâng cao để giảm ngập lụt. DTU nghiên cứu bê tông tái chế và gạch không nung cho các công trình trường học tại Hòa Vang, giảm 40% chi phí xây dựng.
  • VNUK hợp tác với Coventry University để chuyển giao công nghệ BIM (Building Information Modeling), tối ưu hóa thiết kế trường học chống lũ tại Hòa Bắc.
• Giáo dục về biến đổi khí hậu:
  • Tích hợp các môn học về SDGs và biến đổi khí hậu vào chương trình, sử dụng tài liệu từ UN SDG Academy. DNUFL dạy về bảo vệ môi trường trong các lớp tiếng Trung, kết hợp văn hóa Việt – Trung để nâng cao nhận thức.
  • DTU tổ chức hội thảo “Giáo dục bền vững trong kỷ nguyên số”, thu hút 500 học sinh từ Hòa Vang tham gia, học về tái chế và năng lượng tái tạo.
• Hệ thống cảnh báo sớm:
  • Sử dụng IoT và AI để dự báo mưa lũ và cảnh báo sớm cho trường học. DTU phát triển “Hệ thống cảnh báo lũ lụt bằng IoT”, thử nghiệm tại Hòa Bắc, giảm 30% thời gian phản ứng khi mưa lớn.
  • VNUK áp dụng Big Data để phân tích dữ liệu thời tiết, hỗ trợ các trường tại Hòa Vang lập kế hoạch nghỉ học hoặc học trực tuyến.

Ứng Dụng Tại Đà Nẵng Và Hòa Vang

• Đà Nẵng:
  • DTU triển khai Trung tâm Sáng tạo và Khởi nghiệp, nơi sinh viên phát triển các dự án như “Hệ thống thoát nước thông minh”, ứng dụng tại các trường học ở quận Liên Chiểu. Trung tâm này hợp tác với FPT và Samsung để đào tạo nhân lực công nghệ số, đáp ứng mục tiêu 115.000 nhân lực công nghệ số vào năm 2030.
  • DNUFL tổ chức lớp tiếng Trung trực tuyến miễn phí cho học sinh Hòa Vang, đảm bảo học tập liên tục trong mùa mưa. Trường cũng hỗ trợ quảng bá văn hóa Cơ Tu tại Hòa Bắc, kết hợp giáo dục bền vững với du lịch sinh thái.
  • VNUK triển khai Hackathon Công nghệ 2025, khuyến khích sinh viên sáng tạo giải pháp chống lũ, như “Ứng dụng IoT trong quản lý lũ lụt”, áp dụng tại các trường THCS ở Hòa Vang.
• Hòa Vang:
  • Các trường như THCS Nguyễn Tri Phương được DTU và VNUK trang bị thiết bị STEM và lớp học trực tuyến, giúp học sinh học về tái chế và công nghệ xanh ngay cả khi nghỉ học do mưa. Các dự án này duy trì tỷ lệ huy động trẻ đến trường 100%.
  • DNUFL hỗ trợ lớp học kỹ năng số miễn phí tại Trung tâm Giáo dục Nghề nghiệp – Giáo dục Thường xuyên Hòa Vang, nâng tỷ lệ đỗ lớp 10 công lập lên 70-75%, bất chấp thời tiết xấu.

3. Thách Thức Và Đề Xuất

Thách Thức

• Hạ tầng chưa đồng bộ: Nhiều trường tại Hòa Vang thiếu thiết bị học trực tuyến và hệ thống thoát nước hiệu quả, dẫn đến gián đoạn học tập khi mưa lớn.
• Thiếu nhận thức: Phụ huynh tại các khu vực khó khăn, như Hòa Bắc, chưa quen với học trực tuyến, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.
• Chi phí đầu tư: Công nghệ như VR, IoT, và cơ sở vật chất chống lũ có chi phí cao, khó triển khai đại trà tại các trường công lập.

Đề Xuất

1. Nâng Cấp Cơ Sở Vật Chất:
   • Đầu tư 10 tỷ đồng từ Sở Khoa học và Công nghệ Đà Nẵng để xây dựng hệ thống thoát nước thông minh và phòng học chống lũ tại các trường ở Hòa Vang.
   • Trang bị 500 máy tính và kết nối internet tốc độ cao cho các trường THCS tại Hòa Bắc, tài trợ từ FPT và Samsung.
2. Tăng Cường Học Trực Tuyến:
   • Mở rộng thư viện số với 15.000 tài liệu điện tử tại DTU, DNUFL, và VNUK, cung cấp miễn phí cho học sinh Hòa Vang.
   • Tổ chức khóa tập huấn về Google Classroom và Zoom cho 300 giáo viên tại Hòa Vang, hợp tác với Microsoft.
3. Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng:
   • Tuyên truyền qua danang.gov.vn, sgddt.danang.gov.vn, và loa phát thanh xã về lợi ích của học trực tuyến và giáo dục bền vững.
   • Tổ chức Ngày hội STEM Hòa Vang vào tháng 7/2025, giới thiệu các dự án chống lũ và công nghệ xanh, phối hợp với DTU và VNUK.
4. Hợp Tác Quốc Tế:
   • Mời chuyên gia từ Coventry University đào tạo về BIM và IoT cho giảng viên DTU và VNUK, ứng dụng trong thiết kế trường học chống lũ.
   • Hợp tác với UNICEF để triển khai chương trình “Trường học thích ứng khí hậu” tại Hòa Vang, như mô hình tại Đông Á và Thái Bình Dương.

4. Lời Khuyên Cho Các Bên Liên Quan

Đối Với Các Trường Học

• Chuẩn bị phương án linh hoạt: Sẵn sàng chuyển sang học trực tuyến hoặc dạy bù khi mưa lớn, như mô hình của THCS Phúc Xá (Hà Nội).
• Hợp tác với trường đại học: Phối hợp với DTU, DNUFL, và VNUK để nhận hỗ trợ thiết bị STEM và đào tạo giáo viên.
• Bảo vệ cơ sở vật chất: Di dời tài liệu, thiết bị lên tầng cao và tắt điện khi không sử dụng, như chỉ đạo của Sở GD&ĐT Quảng Nam.

Đối Với Sinh Viên

• Tham gia dự án chống lũ: Đăng ký các dự án như “Hệ thống cảnh báo lũ lụt” tại DTU hoặc “Ứng dụng IoT” tại VNUK để phát triển kỹ năng.
• Học trực tuyến: Sử dụng Google Classroom và Coursera để duy trì học tập trong mùa mưa, đặc biệt tại các khu vực ngập lụt.
• Nộp học bổng: Liên hệ DTU hoặc VNUK trước 30/9/2025 để xin học bổng (5-15 triệu đồng/suất) hỗ trợ học trực tuyến.

Đối Với Doanh Nghiệp

• Tài trợ thiết bị: Hỗ trợ 500 máy tính và 100 thiết bị IoT cho các trường tại Hòa Vang, như mô hình của Samsung tại VNUK.
• Hợp tác nghiên cứu: Phối hợp với DTU để phát triển hệ thống thoát nước thông minh, áp dụng tại KCN Hòa Khánh.
• Tuyển dụng: Tham gia Ngày hội Việc làm 2025 tại DTU để tuyển nhân lực sáng tạo trong lĩnh vực công nghệ xanh.

Đối Với Cộng Đồng

• Phụ huynh: Khuyến khích con em sử dụng Google Classroom và tham gia lớp STEM miễn phí của DTU và VNUK.
• Chính quyền địa phương: Đầu tư cải tạo tuyến ĐT601 tại Hòa Bắc để đảm bảo giao thông trong mùa mưa, hỗ trợ học sinh đến trường.
• Hội khuyến học: Phối hợp với DNUFL để tổ chức lớp kỹ năng số miễn phí, nâng cao năng lực học trực tuyến.

Kết Luận

Mưa lớn và ngập lụt tiếp tục gây gián đoạn học tập tại nhiều địa phương như Đà Nẵng, Hà Nội, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Khánh Hòa, và Phú Yên. Các trường học đã chủ động cho học sinh nghỉ học hoặc chuyển sang học trực tuyến để đảm bảo an toàn, phù hợp với Quyết định 2045/QĐ-BGDĐT. Để ứng phó hiệu quả, các giải pháp giáo dục sáng tạo (học trực tuyến, PBL, VR) và bền vững (cơ sở vật chất chống lũ, giáo dục SDGs, cảnh báo sớm) cần được triển khai, với sự đóng góp lớn từ DTU, DNUFL, và VNUK. Tại Hòa Vang, các sáng kiến này không chỉ duy trì học tập mà còn thúc đẩy bình đẳng giáo dục và phát triển bền vững.