Thành phố Cần Thơ, một trong những trung tâm kinh tế, văn hóa và giáo dục trọng điểm của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, đang thực hiện những bước cải cách quan trọng trong hệ thống giáo dục. Một trong những thay đổi nổi bật là việc chuyển giao chức năng quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp từ Sở Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐ-TBXH) về Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT). Động thái này nhằm thống nhất quản lý, đảm bảo sự đồng bộ và liên thông trong hệ thống giáo dục, từ giáo dục phổ thông đến giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết về quá trình chuyển giao này tại Cần Thơ, ý nghĩa, thách thức và định hướng phát triển trong tương lai.

1. Bối cảnh chuyển giao quản lý giáo dục nghề nghiệp

Giáo dục nghề nghiệp tại Việt Nam từ lâu được quản lý bởi Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, trong khi giáo dục phổ thông và giáo dục đại học thuộc thẩm quyền của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Sự phân tách này đã tạo ra một số khó khăn trong việc liên thông giữa các bậc học, đặc biệt là trong việc phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và trung học phổ thông. Theo các chuyên gia giáo dục, việc thống nhất quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo là một xu hướng tất yếu để xây dựng hệ thống giáo dục quốc dân linh hoạt, đồng bộ và đáp ứng nhu cầu thị trường lao động.

Tại Cần Thơ, việc chuyển giao chức năng quản lý giáo dục nghề nghiệp về Sở GD&ĐT được thực hiện dựa trên các chỉ đạo từ trung ương, cụ thể là Kết luận số 91-KL/TW ngày 12/8/2024 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW. Kết luận này nhấn mạnh việc thống nhất quản lý nhà nước từ giáo dục mầm non đến giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học, nhằm hiện đại hóa hệ thống giáo dục và đào tạo.

2. Quá trình chuyển giao tại Cần Thơ

Dù không có thông tin chính thức cụ thể về thời điểm và quy trình chuyển giao tại Cần Thơ, nhưng dựa trên mô hình đã được triển khai tại các địa phương khác như Hà Nội, có thể suy ra rằng quá trình này bao gồm các bước chính sau:

• Điều động nhân sự: Một số cán bộ, công chức từ Sở LĐ-TBXH được chuyển về Sở GD&ĐT để đảm nhận công tác quản lý giáo dục nghề nghiệp. Ví dụ, tại Hà Nội, 15 công chức từ Sở LĐ-TBXH đã được chuyển về Sở GD&ĐT, cùng với việc bổ nhiệm một Phó Giám đốc mới phụ trách mảng này. Cần Thơ có thể áp dụng mô hình tương tự, với sự điều động cán bộ phù hợp để đảm bảo tính liên tục trong quản lý.

• Tái cơ cấu tổ chức: Sở GD&ĐT Cần Thơ có thể thành lập hoặc đổi tên các phòng ban để phụ trách giáo dục nghề nghiệp. Ví dụ, tại Hà Nội, Phòng Giáo dục Thường xuyên – Đại học được đổi tên thành Phòng Giáo dục Thường xuyên, Giáo dục nghề nghiệp và Đại học.

• Chuyển giao cơ sở vật chất và chương trình đào tạo: Các trung tâm giáo dục nghề nghiệp, trường trung cấp và cao đẳng nghề trước đây thuộc Sở LĐ-TBXH sẽ được chuyển giao về Sở GD&ĐT, kèm theo các chương trình đào tạo và đội ngũ giáo viên.

Sở GD&ĐT Cần Thơ, với trụ sở tại số 39, đường 3 tháng 2, phường Xuân Khánh, quận Ninh Kiều, đã có kinh nghiệm quản lý giáo dục phổ thông và các hoạt động thi đua, khen thưởng trong ngành. Việc tiếp nhận thêm chức năng quản lý giáo dục nghề nghiệp sẽ đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về nhân sự, cơ sở vật chất và quy trình hành chính.

3. Ý nghĩa của việc chuyển giao

Việc chuyển giao quản lý giáo dục nghề nghiệp về Sở GD&ĐT tại Cần Thơ mang lại nhiều lợi ích quan trọng:

• Đồng bộ hóa hệ thống giáo dục: Thống nhất quản lý giúp liên thông giữa các cấp học, từ phổ thông đến nghề nghiệp và đại học, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh trong việc lựa chọn lộ trình học tập.

• Tăng cường phân luồng học sinh: Với vai trò quản lý cả giáo dục phổ thông và nghề nghiệp, Sở GD&ĐT có thể xây dựng các chương trình tư vấn hướng nghiệp hiệu quả, khuyến khích học sinh sau trung học cơ sở tham gia học nghề thay vì chỉ tập trung vào đại học.

• Nâng cao chất lượng đào tạo: Sự thống nhất quản lý giúp chuẩn hóa chương trình đào tạo, đảm bảo giáo dục nghề nghiệp đáp ứng nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và thị trường lao động tại Cần Thơ, một khu vực có nhiều khu công nghiệp và doanh nghiệp lớn.

• Giảm chồng chéo thủ tục hành chính: Việc quản lý tập trung tại một cơ quan sẽ giảm bớt các rào cản về quy trình, thủ tục, đặc biệt trong việc liên thông và công nhận bằng cấp giữa các hệ thống giáo dục.

4. Thách thức trong quá trình chuyển giao

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, quá trình chuyển giao cũng đối mặt với một số thách thức:

• Thiếu hụt nhân sự chuyên môn: Giáo dục nghề nghiệp đòi hỏi đội ngũ cán bộ có kiến thức chuyên sâu về đào tạo kỹ năng và kết nối với doanh nghiệp. Sở GD&ĐT Cần Thơ cần đào tạo hoặc tuyển dụng thêm nhân sự phù hợp để đáp ứng yêu cầu mới.

• Cơ sở vật chất và trang thiết bị: Giáo dục nghề nghiệp yêu cầu các phòng thí nghiệm, xưởng thực hành và thiết bị hiện đại. Việc chuyển giao các cơ sở này từ Sở LĐ-TBXH có thể gặp khó khăn về tài chính và quản lý.

• Tâm lý xã hội về học nghề: Tại Cần Thơ, nhiều phụ huynh và học sinh vẫn ưu tiên giáo dục đại học hơn học nghề, dẫn đến khó khăn trong tuyển sinh các chương trình trung cấp và cao đẳng nghề.

• Phối hợp với doanh nghiệp: Giáo dục nghề nghiệp cần gắn chặt với nhu cầu lao động của doanh nghiệp. Sở GD&ĐT cần xây dựng các mối quan hệ đối tác mới để đảm bảo chương trình đào tạo phù hợp với thị trường.

5. Định hướng phát triển giáo dục nghề nghiệp tại Cần Thơ

Để tận dụng cơ hội từ việc chuyển giao, Sở GD&ĐT Cần Thơ cần triển khai một số giải pháp cụ thể:

• Tăng cường đào tạo giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm và kỹ năng nghề cho giáo viên giáo dục nghề nghiệp, đảm bảo đạt chuẩn theo quy định tại Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014.

• Đầu tư cơ sở vật chất: Nhà nước và thành phố cần hỗ trợ đầu tư trang thiết bị, xây dựng các trung tâm thực hành nghề chất lượng cao tại Cần Thơ, tương tự các mô hình tại TP.HCM.

• Đẩy mạnh chuyển đổi số: Áp dụng công nghệ số trong quản lý và giảng dạy, như triển khai học bạ số hoặc nền tảng học trực tuyến cho giáo dục nghề nghiệp, học hỏi từ kinh nghiệm của Bình Định.

• Hợp tác với doanh nghiệp: Thiết lập các chương trình đào tạo theo đặt hàng của doanh nghiệp, đặc biệt trong các lĩnh vực thế mạnh của Cần Thơ như công nghệ thông tin, cơ khí, và nông nghiệp công nghệ cao.

• Tuyên truyền về giáo dục nghề nghiệp: Tổ chức các chương trình tư vấn hướng nghiệp, hội thảo nghề nghiệp để thay đổi nhận thức của học sinh và phụ huynh về giá trị của học nghề.

6. Kết luận

Việc chuyển giao chức năng quản lý giáo dục nghề nghiệp về Sở Giáo dục và Đào tạo tại Cần Thơ là một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng hệ thống giáo dục đồng bộ, linh hoạt và đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội. Dù đối mặt với một số thách thức, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và các giải pháp phù hợp, Cần Thơ có thể tận dụng cơ hội này để nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ địa phương và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Sở GD&ĐT Cần Thơ, với bề dày kinh nghiệm trong quản lý giáo dục, hứa hẹn sẽ đưa giáo dục nghề nghiệp của thành phố lên một tầm cao mới, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.