Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt lớn của giáo dục phổ thông Việt Nam khi kỳ thi tốt nghiệp THPT chính thức áp dụng theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Với những thay đổi căn bản về cấu trúc đề thi, cách đánh giá và định hướng học tập, các sĩ tử 2K7 đang đứng trước cơ hội – cũng là thách thức – lớn nhất trong 12 năm đèn sách. Không chỉ đơn thuần là một kỳ thi “vượt vũ môn”, kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay còn là phép thử đầu tiên cho thế hệ học sinh trưởng thành dưới chương trình mới.

1. Kỳ thi “3 trong 1” bước sang một giai đoạn mới

Từ nhiều năm qua, kỳ thi tốt nghiệp THPT vừa là kỳ thi tốt nghiệp, vừa dùng để xét tuyển đại học, cao đẳng và đánh giá chất lượng giáo dục phổ thông. Tuy nhiên, từ năm 2025, điều này trở nên đặc biệt hơn khi đây là kỳ thi đầu tiên áp dụng toàn diện chương trình giáo dục phổ thông mới – một chương trình lấy học sinh làm trung tâm, đề cao năng lực vận dụng thực tế và phát triển phẩm chất cá nhân.

Trong bối cảnh đó, việc ôn thi không thể diễn ra theo cách “học tủ”, “luyện đề” máy móc như trước. Thay vào đó, học sinh cần có phương pháp học thông minh, chủ động khám phá kiến thức, rèn tư duy và năng lực giải quyết vấn đề.

2. Những điểm mới trong cấu trúc đề thi 2025

Sự thay đổi rõ ràng nhất nằm ở cấu trúc và nội dung đề thi. Theo đó, học sinh sẽ thi 4 môn, trong đó:

• Hai môn bắt buộc: Ngữ văn và Toán.

• Hai môn tự chọn: Học sinh lựa chọn từ các môn đã học ở lớp 12 như Vật lý, Hóa học, Sinh học, Lịch sử, Địa lý, Giáo dục Kinh tế & Pháp luật, Tin học, Công nghệ, Ngoại ngữ…

Điểm khác biệt đáng chú ý:

• Môn Ngữ văn vẫn giữ hình thức tự luận nhưng tăng yêu cầu về khả năng diễn đạt, tư duy phản biện và liên hệ thực tế.

• Môn Toán và các môn khác thi theo hình thức trắc nghiệm với số lượng câu hỏi giảm nhẹ (Toán: 34 câu trong 90 phút; các môn khác: 40 câu trong 50 phút), giảm áp lực cho học sinh nhưng lại đòi hỏi độ chính xác và tốc độ xử lý thông tin nhanh.

Đề thi theo hướng phát triển năng lực, nghĩa là thay vì hỏi kiến thức đơn thuần, câu hỏi sẽ thiên về ứng dụng, vận dụng cao, yêu cầu học sinh phải hiểu bản chất và biết cách “làm chủ” kiến thức.

3. Thay đổi cách ôn luyện: Học để hiểu – không học thuộc

Với cấu trúc đề mới, việc học thuộc lòng không còn là chìa khóa an toàn. Thay vào đó, học sinh phải học để hiểu, nắm vững nguyên lý, bản chất và biết vận dụng vào giải quyết các tình huống thực tiễn.

Phương pháp ôn tập hiệu quả cho giai đoạn này bao gồm:

• Ôn theo chuyên đề, kỹ năng: Thay vì dàn trải toàn bộ nội dung sách giáo khoa, học sinh nên chia nhỏ thành từng phần, tập trung vào các chủ đề trọng tâm và rèn luyện kỹ năng giải đề cho từng phần.

• Luyện đề bám sát cấu trúc mới: Làm quen với dạng đề minh họa là cách tốt nhất để rèn luyện tư duy làm bài và tốc độ xử lý. Tuy nhiên, không nên quá lệ thuộc vào đáp án có sẵn mà cần tự phân tích lý do đúng – sai.

• Học nhóm, thảo luận: Việc chia sẻ và phản biện trong nhóm học sẽ giúp học sinh khắc sâu kiến thức, mở rộng góc nhìn và cải thiện khả năng trình bày logic.

• Sử dụng công nghệ hỗ trợ học tập: Các nền tảng học trực tuyến, ứng dụng luyện thi, ngân hàng đề thi, video bài giảng là nguồn tài nguyên quý giá giúp học sinh chủ động ôn luyện mọi lúc mọi nơi.

4. Tâm lý vững vàng – yếu tố quan trọng không thể bỏ qua

Bên cạnh kiến thức, yếu tố tâm lý đóng vai trò quan trọng trong việc đạt kết quả tốt. Kỳ thi năm nay mang đến nhiều điều mới mẻ, khiến không ít học sinh cảm thấy lo lắng, đặc biệt khi chưa có tiền lệ để tham khảo từ các khóa trước.

Vì vậy, học sinh cần:

• Xây dựng thời gian biểu khoa học: Phân bổ thời gian hợp lý giữa học và nghỉ, tránh học dồn dập, mất ngủ hay kiệt sức trước kỳ thi.

• Tự tạo động lực cho bản thân: Hãy xác định rõ mục tiêu cá nhân (thi trường nào, ngành gì, vì sao chọn ngành đó) để biến áp lực thành động lực tiến lên.

• Rèn luyện thể chất và tinh thần: Ăn uống đủ chất, tập thể dục nhẹ mỗi ngày và giữ tinh thần lạc quan là bí quyết giữ phong độ ổn định trong suốt hành trình ôn thi.

5. Vai trò của nhà trường và phụ huynh

Trong giai đoạn nước rút, sự đồng hành từ nhà trường và phụ huynh là điểm tựa vững chắc giúp học sinh vững tâm ôn luyện. Các trường học cần tổ chức các buổi ôn tập theo chuyên đề, cập nhật đề thi minh họa, tổ chức thi thử bám sát cấu trúc mới để học sinh làm quen và rèn tâm lý thi cử.

Phụ huynh cũng cần hiểu rằng kỳ thi năm nay là một thử thách khác biệt, nên thay vì tạo áp lực, hãy tạo không gian yên tĩnh, hỗ trợ về mặt tinh thần và giúp con cân bằng giữa học tập và nghỉ ngơi.

6. Một cơ hội để bứt phá

Dù có nhiều thay đổi, kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 vẫn là cơ hội tuyệt vời để những học sinh có phương pháp ôn tập thông minh vươn lên. Việc đề thi hướng năng lực sẽ giảm bớt tính học vẹt, tăng cơ hội cho những học sinh thật sự hiểu bài, biết tư duy và sáng tạo.

Đây không chỉ là một kỳ thi tốt nghiệp mà còn là sân chơi lớn giúp học sinh thể hiện bản thân, khẳng định năng lực và mở ra cánh cửa vào giảng đường đại học.

Kết luận

Thế hệ học sinh 2K7 là những người tiên phong của kỳ thi tốt nghiệp THPT theo chương trình giáo dục mới. Sự thay đổi về cấu trúc đề thi chính là lời nhắc nhở rằng, học để sống, học để hiểu, học để làm chủ tương lai mới là định hướng đúng đắn. Cơ hội đang nằm trong tay những ai biết chuẩn bị sớm, học tập đúng cách và giữ cho mình tinh thần vững vàng.