Chương trình Đánh giá Học sinh Quốc tế (PISA) chu kỳ 2025, diễn ra từ ngày 15/4 đến 29/4/2025, đánh dấu một cột mốc quan trọng khi Việt Nam lần đầu tiên triển khai khảo sát trên máy tính tại 60/63 tỉnh, thành phố, với sự tham gia của 7.200 học sinh từ 195 trường. Với trọng tâm đánh giá năng lực khoa học, cùng các lĩnh vực đọc hiểu, toán học và lần đầu tiên là năng lực học tập trong thế giới số, kỳ khảo sát này không chỉ kiểm tra năng lực học sinh mà còn đặt nền móng cho việc đổi mới các kỳ thi, đánh giá trên máy tính ở quy mô toàn quốc. Bài viết này sẽ phân tích ý nghĩa, quy trình tổ chức, và những kỳ vọng từ kỳ khảo sát PISA 2025, đặc biệt trong bối cảnh triển khai nghiêm túc và trách nhiệm.

1. Tổng Quan Về Kỳ Khảo Sát PISA 2025

PISA, do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) khởi xướng, là chương trình đánh giá năng lực học sinh 15 tuổi trên toàn cầu, được tổ chức 3 năm một lần. Việt Nam tham gia PISA từ năm 2012 và liên tục đạt kết quả ấn tượng, thường xếp trên mức trung bình của OECD. Chu kỳ 2025 mang hai điểm nhấn đặc biệt:

• Trụ cột đánh giá là khoa học: PISA 2025 tập trung vào năng lực khoa học, đánh giá khả năng vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề thực tiễn, tư duy phản biện và giao tiếp khoa học.
• Khảo sát trên máy tính: Lần đầu tiên, Việt Nam triển khai PISA hoàn toàn trên nền tảng số tại 60/63 tỉnh, thành phố, với 195 trường và 7.200 học sinh tham gia.

Mục tiêu của PISA 2025:

• Cung cấp dữ liệu trung thực về chất lượng giáo dục phổ thông, làm cơ sở đề xuất chính sách cải thiện giáo dục.
• Đánh giá năng lực học sinh trong bối cảnh số hóa, đặc biệt là kỹ năng học tập trong thế giới số.
• Tạo tiền đề cho việc áp dụng công nghệ số trong các kỳ thi và đánh giá giáo dục tại Việt Nam.

2. Quy Trình Triển Khai Nghiêm Túc Và Trách Nhiệm

Để đảm bảo kỳ khảo sát PISA 2025 diễn ra thành công, Việt Nam đã thực hiện nhiều bước chuẩn bị kỹ lưỡng, thể hiện tinh thần nghiêm túc và trách nhiệm:

• Tập huấn kỹ thuật: Từ ngày 31/3 đến 11/4/2025, Cục Quản lý chất lượng tổ chức các hội thảo tập huấn tại Thái Nguyên, Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh, hướng dẫn quy trình kỹ thuật khảo sát trên máy tính cho cán bộ, giáo viên từ 60 tỉnh, thành phố. Các nội dung tập huấn bao gồm: quy trình tổ chức, giám sát, xử lý tình huống phát sinh, và tuân thủ quy định của OECD.
• Chuẩn bị cơ sở vật chất: Các trường tham gia được yêu cầu đảm bảo hạ tầng công nghệ thông tin, như máy tính đạt yêu cầu kỹ thuật, đường truyền internet ổn định, và nguồn điện liên tục. Ví dụ, Trường THPT Lưu Văn Liệt (Vĩnh Long) đã nâng cấp 48 máy tính, phủ wifi toàn trường, và chuẩn bị 6 máy dự phòng.
• Tuyên truyền và đào tạo học sinh: Các trường tổ chức phổ biến ý nghĩa và nội dung PISA, giúp học sinh làm quen với giao diện và phần mềm khảo sát. Giáo viên tập trung phát triển các năng lực cốt lõi như tư duy, giải quyết vấn đề, đọc hiểu, và năng lực khoa học. Học sinh được luyện tập với các đề thi thử để giảm áp lực và tăng tự tin.
• Giám sát chặt chẽ: Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng Huỳnh Văn Chương nhấn mạnh, kết quả PISA phải thực chất, phản ánh đúng năng lực học sinh từng địa phương. Các trường và sở GD&ĐT được yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt quy định của OECD và Bộ GD&ĐT, với sự giám sát từ các tổ khảo sát cấp trường, điều phối viên và khảo sát viên.

Tính đến ngày 16/4/2025, 36/195 trường đã hoàn thành khảo sát, với 30 trường đạt tỷ lệ 100% học sinh tham gia và 6 trường đạt trên 95%, đảm bảo yêu cầu của OECD.

3. Ý Nghĩa Của Khảo Sát PISA Trên Máy Tính

Kỳ khảo sát PISA 2025 không chỉ đánh giá năng lực học sinh mà còn mang lại nhiều giá trị lâu dài:

• Đổi mới phương pháp đánh giá: Việc chuyển sang khảo sát trên máy tính giúp tăng tính khách quan, minh bạch, và xử lý dữ liệu nhanh chóng, chính xác. Đây là tiền đề để Việt Nam áp dụng công nghệ số trong các kỳ thi như tốt nghiệp THPT trong tương lai.
• Rèn luyện kỹ năng số: Học sinh được làm quen với môi trường thi số hóa, từ cách sử dụng phần mềm đến xử lý các dạng câu hỏi tương tác. Nhiều học sinh chia sẻ rằng việc tham gia PISA giúp họ cải thiện kỹ năng làm bài trên máy tính và tư duy phản biện.
• Cung cấp dữ liệu cho chính sách giáo dục: Kết quả PISA 2025 sẽ cung cấp thông tin về năng lực khoa học, đọc hiểu, toán học, và học tập trong thế giới số, giúp Việt Nam so sánh với các quốc gia khác và đề xuất chính sách cải thiện giáo dục.
• Khẳng định vị thế giáo dục Việt Nam: Với thành tích ấn tượng trong các kỳ PISA trước (xếp thứ 34/81 quốc gia trong PISA 2022), Việt Nam kỳ vọng tiếp tục duy trì vị trí cao, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học.

4. Thách Thức Trong Quá Trình Triển Khai

Dù được chuẩn bị kỹ lưỡng, kỳ khảo sát PISA 2025 vẫn đối mặt với một số thách thức:

• Hạ tầng công nghệ không đồng đều: Một số trường ở khu vực nông thôn hoặc vùng sâu, vùng xa gặp khó khăn về máy tính, internet, hoặc nguồn điện ổn định. Ví dụ, Trường THPT Phượng Sơn (Bắc Giang) cho biết học sinh dân tộc thiểu số còn hạn chế trong việc tiếp cận công nghệ.
• Tâm lý học sinh: Vì PISA không tính điểm như kỳ thi truyền thống, một số học sinh có thể thiếu động lực tham gia nghiêm túc. Các trường cần tăng cường truyền thông để học sinh hiểu ý nghĩa của khảo sát.
• Yêu cầu kỹ thuật cao: Quy trình tổ chức trên máy tính đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối trong vận hành phần mềm, bảo mật dữ liệu, và giám sát, đặt áp lực lớn lên đội ngũ cán bộ.

5. Giải Pháp Và Kỳ Vọng Tương Lai

Để khắc phục thách thức và tối ưu hóa kết quả PISA 2025, Hà Nội và các địa phương khác cần:

• Đầu tư hạ tầng công nghệ: Tăng cường trang bị máy tính, cải thiện đường truyền internet, đặc biệt ở khu vực ngoại thành và vùng sâu, vùng xa.
• Đào tạo giáo viên và học sinh: Tiếp tục tổ chức các khóa tập huấn về cách ra đề theo chuẩn PISA, giúp giáo viên tích hợp tư duy thực tiễn vào bài giảng. Học sinh cần được rèn luyện thêm về kỹ năng số và tư duy khoa học.
• Truyền thông mạnh mẽ: Phổ biến rộng rãi ý nghĩa của PISA đến phụ huynh, học sinh, và cộng đồng, khuyến khích sự tham gia với tinh thần trách nhiệm.
• Học hỏi kinh nghiệm quốc tế: Tham khảo cách các quốc gia như Singapore, Phần Lan tổ chức PISA để cải thiện quy trình và nâng cao năng lực học sinh.

Kỳ vọng:

• PISA 2025 sẽ cung cấp dữ liệu chính xác, giúp Hà Nội và Việt Nam xây dựng các chính sách giáo dục phù hợp, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học và giáo dục số.
• Kinh nghiệm từ PISA trên máy tính sẽ là bước đệm để Việt Nam triển khai các kỳ thi số hóa khác, như kỳ thi tốt nghiệp THPT trong tương lai.
• Học sinh Hà Nội, với nền tảng giáo dục vững chắc, được kỳ vọng đạt kết quả cao, góp phần khẳng định vị thế giáo dục Việt Nam trên trường quốc tế.

6. Kết Luận: Chung Tay Vì Một Kỳ Khảo Sát Thành Công

Kỳ khảo sát PISA 2025 trên máy tính là một bước tiến lớn trong hành trình đổi mới giáo dục của Việt Nam, thể hiện tinh thần nghiêm túc, trách nhiệm và hội nhập quốc tế. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, sự tham gia nhiệt tình của học sinh, giáo viên, và sự giám sát chặt chẽ từ Bộ GD&ĐT, Việt Nam đang hướng tới một kỳ khảo sát thành công, mang lại dữ liệu giá trị cho tương lai giáo dục. Phụ huynh và học sinh tại Hà Nội hãy tiếp tục ủng hộ và đồng hành, đảm bảo các em tham gia với tâm thế tự tin và trách nhiệm. Hãy cùng chờ đón kết quả PISA 2025 để thấy rõ hơn bức tranh giáo dục Việt Nam!